Gan là một cơ quan vô cùng quan trọng trong cơ thể, đóng vai trò chủ yếu trong việc thải độc, chuyển hóa các chất dinh dưỡng và sản xuất mật. Tuy nhiên, do lối sống không lành mạnh và thói quen không tốt, gan dễ bị tổn thương và mắc phải nhiều bệnh lý nguy hiểm. Dưới đây là những thói quen xấu mà nhiều người thường xuyên mắc phải, khiến gan bị hư hại mà không biết.
1. Uống nhiều rượu bia
Rượu bia là một trong những nguyên nhân chính gây tổn thương gan. Khi uống rượu, gan phải làm việc cực kỳ vất vả để chuyển hóa ethanol thành các chất không độc. Tuy nhiên, nếu tiêu thụ quá mức, gan không thể xử lý hết lượng ethanol và gây ra sự tích tụ acetaldehyde – một chất có độc tính rất mạnh đối với tế bào gan.
Việc uống rượu bia thường xuyên có thể dẫn đến nhiều bệnh lý như gan nhiễm mỡ, viêm gan và xơ gan. Theo nghiên cứu của WHO, rượu bia là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong do các bệnh lý về gan, và có khoảng 2 triệu ca tử vong mỗi năm trên thế giới.
2. Ăn uống không lành mạnh (thực phẩm nhiều dầu mỡ, đường tinh luyện)
Chế độ ăn uống không cân bằng và thiếu chất dinh dưỡng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan. Các thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh hay thức ăn ngọt là những nguyên nhân gây tăng cân và mỡ trong gan. Khi gan phải xử lý một lượng lớn mỡ thừa, mỡ sẽ tích tụ trong các tế bào gan, dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ, viêm gan mạn tính và thậm chí xơ gan.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, những người ăn nhiều thực phẩm nhiều đường và chất béo có nguy cơ mắc bệnh gan cao gấp 2-3 lần so với những người ăn uống lành mạnh. Bên cạnh đó, thói quen ăn uống không lành mạnh còn làm tăng cholesterol và đường huyết, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng gan.
3. Thiếu ngủ và căng thẳng kéo dài
Một trong những thói quen xấu ảnh hưởng trực tiếp đến gan là thiếu ngủ. Khi cơ thể không đủ giấc, quá trình trao đổi chất của gan bị gián đoạn, khiến gan không thể thực hiện tốt chức năng thải độc. Bên cạnh đó, căng thẳng kéo dài cũng khiến cơ thể tiết ra cortisol và các hormone gây viêm, làm suy giảm khả năng hoạt động của gan.
Một nghiên cứu gần đây cho thấy, những người có thói quen ngủ ít hơn 6 giờ mỗi đêm có nguy cơ mắc các bệnh về gan cao hơn 30% so với người ngủ đủ giấc. Khi cơ thể không nghỉ ngơi đầy đủ, gan sẽ không thể phục hồi và tái tạo tế bào, dẫn đến những tổn thương dần dần.
4. Lạm dụng thuốc tây
Thuốc tây có thể giúp điều trị các bệnh lý hiệu quả, nhưng nếu sử dụng không đúng cách, thuốc có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho gan. Đặc biệt là các thuốc giảm đau không kê đơn như paracetamol hay các loại kháng sinh khi dùng dài ngày, sẽ khiến gan phải làm việc quá tải. Những chất này khi chuyển hóa trong gan có thể gây viêm gan và suy giảm chức năng gan.
Hơn nữa, việc tự ý sử dụng thuốc mà không tham khảo ý kiến bác sĩ có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về gan. Các nghiên cứu cho thấy, mỗi năm có khoảng 10% bệnh nhân nhập viện do tác dụng phụ của thuốc, trong đó nhiều trường hợp là các bệnh liên quan đến gan.
5. Hút thuốc lá
Hút thuốc lá không chỉ gây hại cho phổi mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến gan. Khói thuốc chứa hơn 7.000 hóa chất độc hại, trong đó có một số chất như nicotine và benzopyrene có thể làm tổn thương tế bào gan.
Những người hút thuốc lá có nguy cơ mắc xơ gan và các bệnh gan mạn tính cao gấp 1,5-2 lần so với người không hút thuốc. Ngoài ra, hút thuốc còn làm giảm khả năng phục hồi của gan và làm tăng khả năng bị ung thư gan. Các chuyên gia y tế khuyến cáo rằng, bỏ thuốc lá là cách tốt nhất để bảo vệ gan và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng.
6. Lười vận động
Vận động thể chất không chỉ giúp cơ thể khỏe mạnh mà còn giúp gan hoạt động hiệu quả hơn. Khi cơ thể ít vận động, mỡ thừa sẽ tích tụ trong cơ thể, đặc biệt là vùng bụng và gan, dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ. Thiếu vận động cũng làm giảm khả năng tiêu hóa và thải độc của cơ thể, khiến gan phải làm việc quá sức.
Một nghiên cứu khoa học gần đây đã chỉ ra rằng, những người không tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày có nguy cơ mắc các bệnh về gan cao gấp 1,5 lần so với người thường xuyên vận động. Do đó, tập thể dục đều đặn giúp giảm mỡ trong gan, cải thiện tuần hoàn máu và hỗ trợ gan thải độc hiệu quả hơn.
7. Tiêu thụ thực phẩm bẩn, chứa hóa chất
Các thực phẩm không an toàn hoặc chứa hóa chất độc hại có thể gây ảnh hưởng lớn đến gan. Những thực phẩm này có thể chứa các chất bảo quản, phẩm màu hoặc hóa chất độc hại khác, gây áp lực lớn cho gan khi phải lọc và chuyển hóa.
Đặc biệt là các thực phẩm như thịt chế biến sẵn, rau quả không rõ nguồn gốc hoặc các loại thực phẩm có chứa aflatoxin (một loại nấm mốc gây ung thư gan). Các nghiên cứu cho thấy, việc ăn phải thực phẩm bẩn hoặc chứa độc tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư gan và các bệnh gan khác.
Kết luận
Những thói quen xấu trong cuộc sống hàng ngày như uống rượu bia quá mức, ăn uống không lành mạnh, thiếu ngủ, lạm dụng thuốc hay hút thuốc đều có thể gây hại nghiêm trọng cho gan. Để bảo vệ gan và duy trì sức khỏe lâu dài, bạn nên thực hiện một lối sống lành mạnh, hạn chế những thói quen xấu này. Bên cạnh đó, bạn cũng nên kiểm tra sức khỏe định kỳ và tham khảo ý kiến bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường để kịp thời điều trị và bảo vệ gan.
